ชีวิตง่ายขึ้นเมื่อมี PrEP แบบฉีด ไม่ต้องพกยา ไม่ต้องจำเวลา

เอชไอวี (HIV) ยังคงเป็นหนึ่งในประเด็นสำคัญด้านสาธารณสุขทั่วโลก แม้ในปัจจุบันการรักษา และการป้องกันจะก้าวหน้ามากขึ้นกว่าสมัยก่อนก็ตาม เครื่องมือหนึ่งที่มีบทบาทสำคัญในการป้องกันเอชไอวี คือ PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) หรือยาป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีก่อนสัมผัสความเสี่ยง เดิมที PrEP อยู่ในรูปแบบยารับประทานที่ต้องกินทุกวันเพื่อคงประสิทธิภาพ แต่ปัญหาที่พบคือหลายคนลืมกินยา ไม่สะดวกพกพา หรือรู้สึกว่าการกินยาทุกวันสร้างความกังวล

ปัจจุบันทางเลือกใหม่ได้เกิดขึ้นแล้ว นั่นคือ PrEP แบบฉีด (Long-Acting Injectable PrEP) ที่ช่วยลดภาระการกินยาทุกวัน เพียงฉีดทุก 2 เดือน ก็สามารถป้องกันเอชไอวีได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด บทความนี้จะพาคุณทำความเข้าใจทุกแง่มุมเกี่ยวกับ PrEP แบบฉีด ตั้งแต่วิทยาศาสตร์เบื้องหลัง ความแตกต่างจาก PrEP แบบเม็ด ข้อดี ข้อควรระวัง ไปจนถึงประสบการณ์ในชีวิตจริงของผู้ใช้ เพื่อให้คุณเห็นภาพว่าชีวิตง่ายขึ้น ได้จริงเมื่อเลือกใช้ PrEP แบบฉีด

PrEP คืออะไร?

PrEP ย่อมาจาก Pre-Exposure Prophylaxis เป็นการใช้ยาต้านไวรัสในคนที่ยังไม่ได้ติดเชื้อเอชไอวี เพื่อป้องกันการติดเชื้อหากมีความเสี่ยง ยาที่ใช้ในรูปแบบเม็ดส่วนใหญ่คือ Tenofovir และ Emtricitabine ซึ่งมีประสิทธิภาพสูง หากกินสม่ำเสมอทุกวันจะลดความเสี่ยงในการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ได้มากกว่า 99%

PrEP แบบฉีด คืออะไร?

PrEP แบบฉีด คือ Cabotegravir Long-Acting (CAB-LA) ยาต้านไวรัสในกลุ่ม Integrase Inhibitor ที่ถูกพัฒนาให้ออกฤทธิ์ยาวนาน สามารถฉีดเข้ากล้ามเนื้อทุก 2 เดือนแทนการกินยาทุกวัน

• วิธีใช้: ฉีดเข้ากล้ามสะโพกโดยบุคลากรทางการแพทย์
• ระยะเวลา: ทุก 8 สัปดาห์ (หลังจากฉีดครั้งแรกต้องฉีดซ้ำภายใน 4 สัปดาห์เพื่อกระตุ้น จากนั้นฉีดทุก 2 เดือน)
• ประสิทธิภาพ: งานวิจัยจาก WHO, CDC และโครงการ HPTN 083/084 พบว่า PrEP แบบฉีด ป้องกันเอชไอวีได้สูงกว่ายาเม็ด โดยเฉพาะในกลุ่มชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชาย (MSM) และหญิงในแอฟริกา

ทำไม PrEP แบบฉีดถึงเปลี่ยนชีวิต?

• ไม่ต้องพกยา หลายคนไม่สะดวกพกยาติดตัวเพราะกลัวคนรอบข้างสงสัย การมี PrEP ฉีดช่วยให้หมดปัญหานี้ เพียงนัดหมายคลินิก หรือโรงพยาบาลทุก 2 เดือน
• ไม่ต้องจำเวลากินยา PrEP แบบเม็ดต้องกินตรงเวลาเพื่อให้ระดับยาในเลือดคงที่ หากลืมกินอาจลดประสิทธิภาพ แต่ PrEP แบบฉีดทำให้มั่นใจได้ว่าได้รับการป้องกันอย่างต่อเนื่อง
• ลดความกังวลด้านจิตใจ ไม่ต้องกังวลว่าลืมกินยา ไม่ต้องซ่อนยาจากครอบครัว หรือเพื่อน ช่วยให้ผู้ใช้มีความมั่นใจ และใช้ชีวิตอย่างเป็นอิสระมากขึ้น
• ป้องกันได้สูงสุด งานวิจัยยืนยันว่า PrEP ฉีดมีประสิทธิภาพสูงกว่าการกินยาเม็ดในหลายกลุ่ม เนื่องจากไม่มีปัญหาเรื่องการลืมกินยา

ความแตกต่างระหว่าง PrEP แบบเม็ด และ PrEP แบบฉีด

ปัจจัย	PrEP แบบเม็ด	PrEP แบบฉีด
วิธีใช้	กินทุกวัน	ฉีดทุก 2 เดือน
ความสะดวก	ต้องพกยา และจำเวลากิน	ไม่ต้องพกยา
ประสิทธิภาพ	สูง แต่ขึ้นกับการกินสม่ำเสมอ	สูงมาก สม่ำเสมอเพราะฉีดต่อเนื่อง
ความเป็นส่วนตัว	อาจมีคนเห็นยา	รักษาความลับได้ง่ายกว่า
ผลข้างเคียง	คลื่นไส้ ปวดท้อง (บางคน)	ปวด/แดงบริเวณที่ฉีด (ชั่วคราว)

ผลข้างเคียงที่ควรรู้

PrEP แบบฉีดโดยทั่วไปปลอดภัย แต่ก็มีผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น ได้แก่:

• ปวด บวม แดง บริเวณที่ฉีด
• ปวดศีรษะ หรืออ่อนเพลีย
• คลื่นไส้ (พบไม่บ่อย)
• ต้องเข้ารับการฉีดตรงเวลาตามนัด

หมายเหตุ: อาการเหล่านี้มักเป็นเพียงชั่วคราว และหายไปเอง

ใครบ้างที่ควรใช้ PrEP แบบฉีด?

• ชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชาย (MSM)
• ผู้ที่มีคู่นอนหลายคน
• คู่รักที่อีกฝ่ายติดเชื้อเอชไอวี
• ผู้ที่ใช้สารเสพติดชนิดฉีด
• ผู้ที่กังวลว่าจะลืมกินยา PrEP แบบเม็ด

PrEP แบบฉีดในประเทศไทย

ประเทศไทยเริ่มนำ PrEP แบบฉีดเข้ามาในโครงการวิจัย และขยายบริการในบางคลินิก โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ  และเชียงใหม่ เพื่อรองรับกลุ่มเสี่ยงสูง การเข้าถึง PrEP แบบฉีดยังอยู่ในขั้นเริ่มต้น แต่มีแนวโน้มที่จะขยายมากขึ้นในอนาคต

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ PrEP แบบฉีด

1. PrEP แบบฉีดแพงไหม?

ราคายังสูงกว่ายาเม็ด แต่หลายโครงการมีการสนับสนุนค่าใช้จ่าย และอนาคตอาจถูกลงเมื่อมีการผลิตในวงกว้าง

2. ถ้าเลยวันนัดฉีดจะทำอย่างไร?

ควรติดต่อแพทย์ทันทีเพื่อปรับตารางฉีด หากเว้นนานเกินไป อาจต้องกลับมาเริ่มใหม่ หรือต้องใช้ยาเม็ดเสริม

3. PrEP แบบฉีด ป้องกันโรคอื่นได้หรือไม่?

ไม่ได้ PrEP แบบฉีด ป้องกันเฉพาะเอชไอวี โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น เช่น ซิฟิลิส หนองใน เริม หรือ HPV ยังต้องใช้ถุงยางอนามัยควบคู่

อ่านบทความอื่นๆ เพิ่มเติม

• รู้หรือไม่? PrEP และ PEP คือ อาวุธคนละแบบในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี
• Chemsex ส่งผลต่อสุขภาพร่างกาย และจิตใจอย่างไร?

PrEP แบบฉีด คือทางเลือกใหม่ที่ช่วยให้ชีวิตง่ายขึ้นจริง ไม่ต้องพกยา ไม่ต้องจำเวลา และยังป้องกันเอชไอวีได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด นี่คือความก้าวหน้าที่ช่วยให้ผู้มีความเสี่ยงสูงสามารถใช้ชีวิตอย่างมั่นใจ ลดความกังวล และยังเป็นกุญแจสำคัญในการหยุดการแพร่ระบาดของเอชไอวีในอนาคต

เอกสารอ้างอิง

• World Health Organization (WHO). Guidelines on long-acting injectable cabotegravir for HIV prevention. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก: https://www.who.int/publications/i/item/9789240054097
• UNAIDS. Injectable PrEP: a new option in HIV prevention. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก: https://www.unaids.org/en/resources/presscentre/featurestories/2022/july/20220728_injectable-prep
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC). PrEP: Pre-Exposure Prophylaxis. ข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับ PrEP ทั้งแบบเม็ดและแบบฉีด. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก: https://www.cdc.gov/hiv/basics/prep.html
• AIDSmap. Injectable PrEP: what we know so far. สรุปงานวิจัยและผลลัพธ์ของ Cabotegravir long-acting. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก: https://www.aidsmap.com/about-hiv/injectable-prep-what-we-know-so-far
• กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. PrEP เพื่อการป้องกันเอชไอวีในประเทศไทย. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก: https://ddc.moph.go.th/disease/detail/44